Şah damarı tıkanıklığında son gelişmeler, 2024–2025 döneminde tıptaki ilerlemelerle birlikte büyük önem kazanmıştır. Karotis arter hastalığı, beyne kan taşıyan damarlarda daralma veya tıkanma sonucu felç riskini ciddi oranda artıran bir durumdur. Bu yazıda tanıdan tedaviye kadar birçok alandaki yenilikleri başlıklar halinde inceleyebilirsiniz.
🧠 1. Cerrahi Tedavide Öne Çıkan Gelişmeler
Karotis Endarterektomi (CEA) ve Karotis Stentleme (CAS)
Karotis endarterektomi (CEA) ve stentleme (CAS), her ikisi de karotis arter hastalığının tedavisinde etkin yöntemlerdir. Son veriler, endarterektominin stentleme işlemine göre daha iyi sonuçlar verdiğini göstermekle beraber, deneyimli ellerde stent yönteminin de başarısı oldukça yüksektir.
Yapılan çalışmalarda hem asemptomatik hem de semptomatik hastalarda her iki tedavi açısından 30 günlük felç ya da ölüm oranı %2’nin altındadır.
🔗 Kaynak: pace-cme.org
Transkarotid Revaskülarizasyon (TCAR)
TCAR, doğrudan şah damara yönelik yapılan ve pıhtının beyine ulaşma ihtimalini azaltan hibrit bir yöntemdir.
2025’te JAMA Network Open’da yayımlanan büyük bir karşılaştırmalı çalışmada, TCAR’ın felç riskini %40–70 oranında azalttığı gösterilmiştir.
🔗 Kaynak: PubMed / interhospi.com
💊 2. İlaç Tedavilerindeki Yenilikler
PCSK9 İnhibitörleri: Evolocumab
Evolocumab, karotis plaklarında belirgin iyileşme sağlayan yeni bir ilaçtır.
2024 ESC Kongresi’nde sunulan SLICE‑CEA CardioLink‑8 çalışması, lipit çekirdek hacminde azalmayı göstermiştir.
🔗 Kaynak: ESC Congress özetleri
Kolşisin (Colchicine) ve İltihap Önleme
Kolşisin gibi anti-inflamatuar ilaçlar karotis plaklarındaki iltihabı azaltma potansiyeli taşısa da CONVINCE çalışması istatistiksel olarak anlamlı sonuç elde edememiştir.
🔗 Kaynak: Lancet, 2024
🖥️ 3. Görüntüleme ve Tanı Teknolojilerindeki Yenilikler
Detaylı Vasküler Görüntüleme
Yüksek çözünürlüklü MR ve BT anjiyografi ile plak iç yapısı, kanama varlığı ve fibröz kapak incelenebilmektedir. Bu da tedaviye karar vermede büyük avantaj sağlamaktadır.
Yapay Zekâ Destekli Ultrason
2024’te yapılan bir Çin çalışmasında, yapay zekâ destekli taşınabilir ultrason cihazları ile pratisyen hekimlerin uzman düzeyine ulaşması sağlanmıştır. Bu cihazlarla yapılan taramalar doğruluk oranlarını artırmış ve tanıya ulaşmada süreyi yarıya indirmiştir.
🔗 Kaynak: Ultrasound in Medicine & Biology
🤖 4. Yapay Zekâ ve Dijital Sağlık
AI algoritmaları, ultrason görüntülerini değerlendirerek plak varlığını %89 doğrulukla tespit edebilmektedir.
Telemedisin uygulamaları, tansiyon takibi, ilaç hatırlatma ve risk faktörü yönetimiyle evde bakım kalitesini artırmaktadır.
🥗 5. Yaşam Tarzı ve Önleyici Yaklaşımlar
Karotis hastalığında aşağıdaki yaşam tarzı önlemleri vurgulanmaktadır:
- Tansiyon: < 140/90 mmHg
- LDL kolesterol: < 70 mg/dL
- Sigara bırakma
- Akdeniz tarzı diyet
- Haftada 150 dk orta düzey egzersiz
Bu hedeflere ulaşan hastalarda plak ilerlemesi azalmakta, inme riski düşmektedir.
📌 Sonuç
2024–2025’te karotis arter hastalığında:
- TCAR gibi cerrahi yenilikler,
- Evolocumab ve diğer lipid hedefli ilaçlar,
- Yapay zekâ destekli tanı sistemleri,
- Detaylı vasküler görüntüleme teknikleri
sayesinde daha etkili, bireye özel ve güvenli tedavi stratejileri gelişmiştir.
Bu kapsamlı yaklaşım, inme riskini azaltarak tedavi süreçlerini daha güvenli hale getirmektedir.
