Koroner arter hastalığı, kalp kasını besleyen damarların daralması veya tıkanması sonucu ortaya çıkan, dünya genelinde en sık görülen kalp rahatsızlıklarından biridir. Erken teşhis edilmediğinde kalp krizi gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir.
Koroner Arterler ve Görevleri
Kalp, vücuda kan pompalayan güçlü bir kastır. Bu görevini yerine getirebilmesi için kendisinin de oksijene ihtiyacı vardır. Kalp kasının oksijen ihtiyacını koroner arterler karşılar. Sağ ve sol koroner arter olmak üzere iki ana damar, kalp kasını besleyen daha küçük damarlara ayrılır. Zamanla bu damarlarda yağ, kolesterol, kalsiyum ve hücresel atıklar birikebilir. Bu birikintilere aterosklerotik plak denir. Plaklar damarları daraltarak kan akışını azaltır ve koroner arter hastalığına yol açar.
Koroner Arter Hastalığının Nedenleri
Koroner arter hastalığının nedenleri iki gruba ayrılır: değiştirilemeyen ve değiştirilebilir risk faktörleri.
Değiştirilemeyen risk faktörleri:
- Yaş: 50 yaş ve üzerindekilerde daha sık görülür.
- Cinsiyet: Erkeklerde daha erken yaşta başlar. Kadınlarda ise menopoz sonrası risk artar.
- Aile öyküsü: Ailede kalp hastalığı olan bireylerde risk daha yüksektir.
Değiştirilebilir risk faktörleri:
- Sigara kullanımı
- Yüksek tansiyon
- Kötü kolesterol dengesi (yüksek LDL, düşük HDL)
- Diyabet
- Fazla kilo (obezite)
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Sağlıksız beslenme
- Sürekli stres
Bu faktörler bir arada bulunabilir ve birbirlerini etkileyebilir. Örneğin obezite, diyabet riskini artırır; diyabet de damar tıkanıklığını kolaylaştırır.
Koroner Arter Hastalığının Belirtileri
Koroner arter hastalığı bazen belirti vermeden ilerleyebilir. Ancak hastalık ilerledikçe şu şikayetler görülebilir:
- Göğüs ağrısı (anjina): Göğüs ortasında sıkışma, baskı veya yanma hissi. Eforla artar, dinlenince geçer.
- Nefes darlığı
- Çabuk yorulma
- Kalp çarpıntısı
- Baş dönmesi veya bayılma
- Soğuk terleme
Kadınlarda ve yaşlılarda bulantı, sırt ağrısı gibi daha farklı belirtiler de görülebilir.
Tanı Yöntemleri
Koroner arter hastalığını teşhis etmek için kullanılan başlıca yöntemler:
- Elektrokardiyografi (EKG)
- Efor testi (Treadmill)
- Ekokardiyografi (EKO)
- Koroner BT anjiyografi
- Klasik koroner anjiyografi: Damarları doğrudan görüntüleyen girişimsel yöntemdir. Altın standarttır.
Tedavi Yöntemleri
Tedavi, hastalığın şiddetine ve damar tıkanıklığının derecesine göre planlanır.
1. Yaşam tarzı değişiklikleri:
- Sigaranın bırakılması
- Haftada en az 150 dakika yürüyüş
- Sebze ağırlıklı beslenme
- Kan basıncı, kolesterol ve kan şekeri kontrolü
- Stresten uzak durma
2. İlaç tedavisi:
- Aspirin: Kan pıhtısını önler
- Statinler: Kolesterolü düşürür
- Tansiyon ilaçları
- Damar genişletici ilaçlar (nitratlar)
3. Girişimsel tedaviler:
- Stent uygulaması: Daralan damara balonla müdahale ve stent yerleştirilmesi
- Koroner bypass ameliyatı: Tıkalı damarın yerine alternatif damar yolu oluşturulması
Koroner Arter Hastalığından Korunmak Mümkün mü?
Evet. Koroner arter hastalığı büyük ölçüde önlenebilir bir hastalıktır. Risk faktörlerinin kontrolü, sağlıklı yaşam alışkanlıkları ve düzenli kontrollerle kalp sağlığı korunabilir. Özellikle 40 yaş üzerindekilerin düzenli olarak kalp muayenesi yaptırması önerilir.
