Damar hastalıkları, vücudun atardamar (arter) ve toplardamar (ven) sisteminde oluşan rahatsızlıkları kapsar. Kan dolaşımının sağlıklı bir şekilde sürdürülebilmesi için damarların açık ve esnek olması gerekir. Ancak bazı durumlarda damar duvarlarında hasar, daralma ya da tıkanma meydana gelir. Bu durumlar kan akışını bozarak organ ve dokuların yeterince oksijenlenmesini engeller. Genellikle yavaş ilerleyen bu hastalıklar, erken teşhis edilmediğinde felç, doku kaybı veya yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir.
En Sık Görülen Damar Hastalıkları
1. Varis
Toplardamarların genişleyip işlevlerini yitirmesi sonucu oluşur. Genellikle bacaklarda görülür. Estetik bir sorun gibi görünse de, ağrı, kramp, şişlik ve ciltte renk değişikliği gibi şikayetlere neden olabilir.
2. Derin Ven Trombozu (DVT)
Derin toplardamarlarda oluşan kan pıhtılarıdır. En çok bacaklarda görülür. Eğer bu pıhtı kopup akciğerlere ulaşırsa, hayati tehlike taşıyan pulmoner emboli gelişebilir.
3. Periferik Arter Hastalığı (Bacak Damar Tıkanıklığı)
Bacak atardamarlarında daralma ya da tıkanma sonucu oluşur. Yürürken ağrı, ayakta soğukluk ve iyileşmeyen yaralar ile kendini gösterebilir.
4. Şah Damarı Tıkanıklığı
Beyne giden karotis arterlerdeki daralma ya da tıkanıklık sonucu ortaya çıkar. Beyne giden kan akışı azaldığı için inme (felç) riski taşır.
Damar Hastalıklarının Nedenleri
Genel olarak atardamar ve toplardamar hastalıkları farklı nedenlere bağlı olarak ortaya çıkarlar.
Toplardamar Hastalıkları
- Genetik yatkınlık
- Uzun süreli sabit pozisyonda ayakta kalma
- Uzun süreli yatak istirahati
Atardamar Hastalıkları
- Yüksek tansiyon
- Sigara kullanımı
- Kolesterol yüksekliği
- Hareketsiz yaşam tarzı
- Genetik yatkınlık
- Obezite
- Diyabet
- Hormon tedavileri veya doğum kontrol hapları
Bu faktörler damar duvarlarının hasar görmesine, kanın pıhtılaşmasına ve damarların daralmasına neden olabilir.
Belirtiler Nelerdir?
- Bacaklarda ağrı veya yorgunluk hissi
- Şişlik
- Uyuşma
- Ciltte renk değişikliği
- Açık yaraların iyileşmemesi
- Göğüs ağrısı
- Ani nefes darlığı
- Baş dönmesi veya bilinç kaybı (şah damarı tıkanıklığında)
Belirtiler hastalığın türüne göre farklılık gösterebilir. Bu nedenle erken dönemde doktora başvurmak önemlidir.
Damar Hastalıklarında Tanı Yöntemleri
- Doppler ultrasonografi
- Bilgisayarlı tomografi (BT) anjiyografi
- Manyetik rezonans anjiyografi (MRA)
- Damar içi anjiyografi
- Kan testleri
Tanı yöntemleri hastalığın yerine, şiddetine ve tipine göre değişebilir.
Tedavi Yöntemleri
- Yaşam tarzı değişiklikleri: Sigaranın bırakılması, egzersiz, kilo kontrolü
- İlaç tedavileri: Kan sulandırıcılar, kolesterol düşürücüler
- Varis çorabı kullanımı
- Endovasküler tedaviler: Balon anjiyoplasti, stent uygulamaları
- Cerrahi müdahale: Tıkalı damarın bypass edilmesi veya pıhtının çıkarılması
Tedavi planı hastalığın türüne, şiddetine ve kişinin genel sağlık durumuna göre belirlenir.
Damar hastalıkları erken evrede fark edildiğinde büyük oranda kontrol altına alınabilir. Düzenli kontroller, sağlıklı yaşam tarzı ve risk faktörlerinden uzak durmak, bu hastalıkların gelişmesini önlemede önemli rol oynar. Şüpheli belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir kalp ve damar cerrahına başvurulması gerekir.
