25 Soru ve Cevap
1. Koroner bypass ile stent arasındaki temel fark nedir?
Stent, tıkalı damarın içeriden balonla genişletilip metal bir kafesle açık tutulması işlemidir (ameliyatsız). Bypass ise tıkalı damarın yanından, vücudun başka yerinden alınan damarla yeni bir köprü (yol) oluşturulmasıdır (açık kalp ameliyatı).
2. Hangi durumlarda stent yerine bypass tercih edilir?
Çok sayıda damarda (3 veya daha fazla) tıkanıklık varsa, ana koroner damarda (sol ana koroner) darlık varsa, damar yapısı stent için uygun değilse (çok kireçli veya kıvrımlı) ve hasta şeker hastasıysa genellikle bypass tercih edilir.
3. Stent mi daha riskli yoksa bypass ameliyatı mı?
İşlem sırasındaki risk açısından stent (anjiyo ile yapıldığı için) daha düşük risklidir. Ancak uzun vadeli sonuçlar ve tekrar tıkanma riski açısından bakıldığında, uygun hastalarda bypass daha kalıcı ve güvenli bir çözüm sunabilir. Karar "Kalp Konseyi" tarafından verilmelidir.
4. Stent takılan damar tekrar tıkanır mı?
Evet, tıkanabilir. İlaçlı stentlerde bu oran %5-10 civarına düşmüş olsa da risk devam eder. Hasta ilaçlarını kullanmaz veya sigara içmeye devam ederse stent içinde pıhtı oluşabilir.
5. Bypass ameliyatı olan hasta ne kadar yaşar?
Bypass ameliyatı yaşam süresini uzatmayı hedefler. Özellikle göğüs damarı (LIMA) kullanılan hastalarda damarın açık kalma oranı 15-20 yılı bulabilir. Sağlıklı yaşam tarzıyla hastalar normal bir ömür sürebilirler.
6. Şeker hastaları (Diyabet) için stent mi bypass mı daha iyidir?
Bilimsel çalışmalar, diyabetik hastalarda ve çok damar hastalarında bypass cerrahisinin stentten daha üstün olduğunu göstermektedir. Bypass, diyabetiklerde kalp krizi riskini daha fazla azaltır ve yaşam süresini uzatır.
7. Bypass ameliyatı (açık kalp) kaç saat sürer?
Ortalama 3 ile 5 saat arasında sürer. Bu süre yapılacak bypass sayısına ve hastanın anatomik yapısına göre değişebilir.
8. Stent işleminden sonra ne zaman taburcu olunur?
Herhangi bir komplikasyon gelişmezse stent hastaları genellikle işlemden 24 saat sonra taburcu edilir.
9. Bypass ameliyatından sonra ne zaman taburcu olunur?
Bypass hastaları genellikle ameliyattan sonra 5 ile 7 gün arasında hastanede kalır.
10. Ana damar tıkanıklığında stent takılır mı?
Kalbin %70'ini besleyen Sol Ana Koroner (LMCA) darlıklarında, uluslararası kılavuzlar genellikle bypass ameliyatını önerir. Ancak hastanın ameliyat riski çok yüksekse stent düşünülebilir.
11. Stent işlemi ağrılı mıdır?
Hayır. İşlem lokal anestezi ile kasık veya bilekten yapılır. Hasta uyanıktır ve damar içinde ağrı hissetmez. Sadece giriş yerinde hafif bir sızı olabilir.
12. Bypass ameliyatı sonrası göğüs kemiği ne zaman iyileşir?
İman tahtası (sternum) ortalama 6 haftada kaynar. Bu süre boyunca hastanın sırt üstü yatması ve kollarını zorlamaması gerekir.
13. İlaçlı stent nedir, avantajı ne?
Metal kafesin üzerine hücre çoğalmasını önleyen özel bir ilaç kaplanmış stenttir. Bu ilaç, damarın stent içinde yeniden et büyümesiyle daralmasını (restenoz) engeller.
14. Kalp Konseyi nedir?
Kardiyologlar ve Kalp Damar Cerrahlarının bir araya gelerek hastanın filmlerini incelediği toplantıdır. Hastaya stent mi, bypass mı yoksa ilaç tedavisi mi uygulanacağına ortak karar verilir. En doğru yaklaşım budur.
15. Bypass sonrası tekrar stent takılabilir mi?
Evet. Yıllar sonra bypass greftlerinde veya hastanın kendi damarlarında yeni darlıklar oluşursa, bu bölgelere stent takılabilir.
16. Yaşlı hastalarda bypass yapılır mı yoksa stent mi takılmalı?
Yaş tek başına kriter değildir. Hastanın genel durumu (böbrek, akciğer fonksiyonları) iyiyse 80 yaş üstüne de bypass yapılabilir. Ancak cerrahi risk çok yüksekse stent veya ilaç tedavisi tercih edilebilir.
17. Stent takıldıktan sonra kan sulandırıcı ne kadar kullanılır?
Stent hastaları, stent içinde pıhtı oluşumunu önlemek için genellikle 6-12 ay boyunca ikili kan sulandırıcı kullanmak zorundadır. Bypass sonrası ise genellikle tek kan sulandırıcı yeterlidir.
18. Bypass ameliyatı sonrası cinsel hayat biter mi?
Hayır. İyileşme süreci (4-6 hafta) tamamlandıktan ve hasta kendini efor açısından iyi hissettikten sonra cinsel yaşama dönülebilir.
19. Stent mi bypass mı daha pahalıdır?
İlk işlem maliyeti olarak bypass daha pahalı görünse de, stentlerin tekrar tıkanma ve yeniden işlem gerektirme ihtimali düşünüldüğünde, uzun vadede maliyetler dengelenebilir.
20. Koldan anjiyo ile stent takılır mı?
Evet. Günümüzde konforu artırmak ve kanama riskini azaltmak için stent işlemleri sıklıkla el bileği atardamarından (radial arter) yapılmaktadır.
21. Tam tıkalı damara stent takılır mı?
Evet, "Kronik Total Oküzyon (CTO)" denilen tam tıkalı damarlar, özel teller ve tekniklerle açılarak stent takılabilir. Ancak başarı şansı normal darlıklara göre daha düşüktür ve işlem daha uzundur.
22. Bypass ameliyatında kalp durdurulmak zorunda mı?
Hayır. "Atan Kalpte Bypass (Off-Pump)" tekniği ile kalp durdurulmadan, sadece damar bölgesi sabitlenerek bypass yapılabilir.
23. Stent takılan hasta MR çektirebilir mi?
Günümüzde takılan modern stentlerin neredeyse tamamı MR uyumludur. Ancak işlemden sonraki ilk 6-8 hafta içinde doktor onayı alınmalıdır.
24. Bypass sonrası işe dönüş süresi nedir?
Masa başı çalışanlar 4-6 hafta sonra, fiziksel güç gerektiren işlerde çalışanlar ise 2-3 ay sonra işlerine dönebilir. Stent hastaları ise 1 hafta içinde işbaşı yapabilir.
25. Hangi tedavi seçeneği daha uzun ömürlüdür?
Çok damar hastalarında ve diyabetiklerde, özellikle göğüs damarı (LIMA) kullanılarak yapılan bypass cerrahisi, stentlere göre daha uzun ömürlü sonuçlar ve daha az tekrar müdahale riski sunar.
